Een korte introductie van de Argentijnse Tango
Tekst en foto: Rob Nuijten. 3 augustus 2020.
De meeste Argentijnse tangos worden nog altijd gedanst op de muziek die is opgenomen van de orkesten van midden vorige eeuw. Orkestleiders en componisten van die tijd zijn o.a. Aníbal Troilo, Juan d' Arienzo, Rodolfo Biagi, Francisco Canaro, Angel d'Agostino, Miguel Caló, Lucio Demare, Alfredo de Angelis, Ricardo Tanturi, Miguel Caló, Osvaldo Pugliese. Het zijn namen die bij niet-dansers amper bekend zijn, terwijl ze vaak wel de muziek en de naam van de bandoneonist/componist Astor Piazzolla kennen.
 |
Tango-orkestleiders en hun muziek Om verder kennis te maken met tango-componisten en orkestleiders is een bezoek aan deze pagina van de tangoschool van Arjan & Marianne, in Amsterdam, met korte biografiën en een voor hen typerende, te beluisteren tango, zeer aan te bevelen: www.tangoalma.nl/tangosalons/ tango-muziek/ Tangogeschiedenis Een al even mooie pagina www.tangoalma.nl/tango/geschiedenis/?lang=nl |
De twee wereldbekende, doch reeds overleden maestros Pugliese en Piazzolla zijn slechts één keer gestrikt voor een gezamenlijk concert, en dat nog wel in het Amsterdamse theater Carré, in 1989. Piazzolla's pianist Gerardo Candini verraste Pugliese met zijn improvisatie, die Pugliese's compositie 'La Yumba' deed overgaan in Piazzolla's 'Adios Nonino' [Video].
 |
 |
Dansbaarheid van tangomuziek "Meerdere beroemde orkesten zijn bezweken voor de verleiding om tangomuziek met volume- en ritmevariaties extra te dramatiseren." Te vroeg overleden Jaap Vermeer, documentairemaker en beoefenaar van de tangodans, en Santiago Cimadevilla, bandoneonist en arrangeur van de besproken muziek, gingen in Juni 2007 op verzoek van deze Tango Agenda in het diepe over de dansbaarheid van twee tangos. Klik hier en lees hun interessante uitwisseling |
De lyriek van de tangos spreekt vaak van droefheid over het gemis van een geliefde, de armoede van voor wie geen werk is en andere tegenspoed, zoals alles verloren hebben bij het wedden op het verkeerde paard. Daarom beschreef de Argentijnse tangocomponist Enrique Santos Discépolo de tango als "een droevige gedachte waarop je kunt dansen": un pensamiento triste que se baila.
De tango zoals die in de salons gedanst wordt voldoet niet aan het plaatje dat door shows in theaters of op televisie wordt getoond. Het spectaculair dansen wordt, al is het maar uit ruimtegebrek, maar vooral omdat het de subtiele samenwerking tussen de leiders bij de andere dansparen verstoort, in de meeste salons als 'not done' beschouwd. Er zijn strak georganiseerde tangosalons in Buenos Aires, zoals 'Milonga Cachirulo', waarbij je, na een iets te grote of flitsende stap, verzocht zal worden je optreedkunsten elders te gaan vertonen.
 |
Otango My heart was with the show Otango from the moment I saw the videos of its try-outs. I just was afraid it might be the so maniest historical overview, of the development of tangomusic and dance: the immigrants, tango in the slumms, the brothels, the twenties, the 'Tango Americano', the fourties, and yes, it has all these ingredients, yet the directors managed to present them in an original form. Rob Nuijten bezocht de show in Brussel in December, 2006. Click hier voor de hele recensie en prachtige fotos, |
 |
Navigatie...
Waar het allemaal samenkomt When I first saw a tango floor a few years ago, I thought (as many non-tango people thought) that it was a simple dance as there was not much going on. I was so wrong.Is there anything easy in learning Argentine Tango? It seems that things get progressively harder the more I learn, with milonga navigation being one of the biggest struggles I've had to deal with. http://argentinetangouz.blogspot.com/ |
De gelegenheid waar tango gedanst wordt heet een 'milonga', en een danser die zeer vaak naar de milongas gaat, wordt een 'milonguero' genoemd. De ingetogen, intieme, niet-showy, immer op de muziek-, en op het moment geïmproviseerde en in een innige omhelzing gedanste traditionele stijl, wordt sinds 1995 'de milonguerostijl' genoemd. Grappig is het, dat het Nederlandse dansleraren waren, die voor deze al lang bestaande stijl die naam bedacht hebben, toen zij deze, met een al op leeftijd geraakte Argentijnse milonguero, gingen promoten in Nederland, en dat die naam onmiddelijk door de Argentijnen werd overgenomen.
 Tete, in de pauze van de workshops nog eens vertellend waar het allemaal om draait. |
De naam 'Milonguerostijl' Dansschool Tango La Zapada, in Utrecht: tangolazapada.nl/enkele-dansparen-uitgelicht/ Tete (Pedro Rusconi) 09-01-1936 – 07-01-2010 Onze tangopapa. De man voor wiens dans een nieuwe naam bedacht moest worden: De milonguero-stijl. Zelf vond hij het maar onzin “ik dans tango de salon, de tango van de salon!” Maar toen wij in 1995 workshops met hem en toen nog Maria organiseerden, moest er een onderscheid gemaakt worden tussen de tango die wij al “tango de salon” noemden en zijn tango. Een tango waarbij het paar slechts één as heeft. De omarming en creativiteit van Tete en de eigenwijze manier waarop Maria zich vol in zijn armen vleide toen zij rond 1989 voor het eerst samen dansten leidden tot een stijl die Tete zou blijven dansen tot zijn dood en die in Europa (door ons) “milonguero-stijl” werd gedoopt. Video, Tete Rusconi danst met Silvia Ceriani-Amarras, De Milonguerostijl Wat volgens Argentijnse Tangodansschool Firulete in Den Bosch de kenmerken zijn van de Milonguerostijl lezen we op haar website. www.firulete.nl/firulete/over-de-milonguero-stijl/ |
Voor de verstokte milongueros is tango een manier van leven. De milongas in Buenos Aires ontwikkelden zelfs nog een aparte cultuur, die door de meeste milongas in de hele wereld werd overgenomen; een manier van omgaan met uitdagingen en teleurstellingen. Er zijn codes voor het betreden van de dansvloer en het vermijden van fysieke aanvaringen. Er zijn codes waarmee men kan vermijden dat bij de uitnodiging voor de dans een afwijzing door anderen wordt waargenomen.
| "The cabeceo ensures that no one dances out of obligation, and avoids rejection and hurt feelings. In traditional milongas of Buenos Aires, directly asking someone to dance is considered rude and is usually rejected." Tango codes bij 'siempre milonguero' |
Voor de beoefening van de tangodanskunst zal elk zijn eigen beweegredenen ontdekken. De kunst bestaat uit het begrijpen van wat de muziek, waarbinnen alweer een gevarieerd aanbod bestaat van ritmisch, slepend [video], dramatisch [video], melancholiek [video], vrolijk [video], met het gemoed en het lijf doet, en kan doen, en het uitermate goed concentreren op de interactie met de danspartner. Alles wordt immers op het moment geïmproviseerd. Dit brengt de dansers vanzelf in wat men tegenwoordig noemt, een staat van 'mindfulness'. Stress verdwijnt want het is onmogelijk om nog ergens anders aan te denken dan de dans.
Het gevoelsmatig inzicht dat tango gezond moet zijn voor lichaam en geest, heeft wetenschappers deze aanname doen onderzoeken. De tango wordt vaak in een behoorlijk intieme omhelzing gedanst. De aanraking zorgt voor de aanmaak van de 'gelukshormonen' oxytocine [wiki] en endorfine [wiki]. De Argentijnse cardiologen Roberto Peidro en Ricardo Comasco toonden aan, dat de dans gunstige veranderingen in het lichaam teweegbrengt die hart- en vaatziekten kunnen helpen voorkomen. Zij beschrijven dit in hun boek 'Con el corazon en el tango', ofwel 'Met het hart in de tango', geillustreerd met tangodanshoudingen. Beide cardiologen zijn, door hun studie overtuigd, zelf de tango gaan dansen. De Canadese bewegingstherapeute Patricia McKinley onderzocht hoe ouderen van boven de 75 jaar, die de tangodans kennen, maar lijden aan dementie of Parkinson, met tangomuziek gemakkelijker in beweging komen. Het horen en zien van tango resulteert in gunstige hersenactiviteit gerelateerd aan het bewegingsapparaat en emoties. Zoals denksport de hersenen in conditie houdt, zo doet tangodans dat ook vanwege de vele nieuwe verbindingen die erdoor in de hersenen worden aangelegd. Tango geeft bij zowel mannen als vrouwen een verhoogd testosterongehalte. Meer zin in seks, dus! De Colombiaanse psychotherapeute Cynthia Quiroga Murcia maakte tijdens haar studie aan de Universiteit van Frankfurt aannemelijk, dat, buiten de al eerder genoemde effecten, de beoefening van de Argentijnse tangodans zelfvertrouwen ontwikkelt. Zij zou graag zien dat op middelbare scholen danslessen in het pakket worden opgenomen.
 |
Con el
corazon en el tango Auteurs: Dr Roberto Peidro en dr Ricardo Comasco Richtlijnen om tangodansend hartziekten te voorkomen. Shall we dance? An exploration of the perceived benefits of dancing on well-being. Cynthia Quiroga Murcia , Gunter Kreutz , Stephen Clift & Stephan Bongard. Universiteit van Frankfurt. Beneficial effects of dancing were found related to the emotional dimension, as well as physical, social and spiritual dimensions. Positive benefits were also linked to self-esteem and coping strategies. The benefits of Argentine tango dancing (video) Patricia McKinley on her Tango research: Argentine tango dancing has documented proof that physical exercise, social satisfaction, spirituality and mindfulness, cognition, meaningfulness, emotional and educational health are improved in both healthy and disabled populations. 9 July 2015. |
Milongueros kunnen zich een leven zonder tango niet meer voorstellen. De maatregelen tegen de verspreiding van corona, zijn een aanslag op hun fysieke en geestelijke gezondheid, weten zij. Hun 'way of life' is al maandenlang geblokkeerd. Beroeps tangodansers die normaal de wereld over reizen om lessen te geven, aan liefhebbers die vaak ook een hele reis maken bij die lessen van hun geliefde maestros te aanwezig te zijn, zitten vast in hun land door de reisbeperkingen. Dansscholen gaan over de kop. Óók in Nederland is deze manier van leven tot stilstand gekomen. Met online lessen en colleges probeert men de tango in leven te houden.
 |
'We strijden voor het overleven van onze
tango' De in Buenos Aires wonende Nederlandse beroeps tangodanseres Willemijn van der Linden schrijft: "Je mag alleen de straat op voor je dagelijkse boodschappen. Velen gaan failliet. Ik ben benieuwd wat er nog over is als alles weer open mag. Professionele tangodansers, allemaal van de ene dag op de andere werkloos zonder overheidssteun, strijden voor hun tango, met online lessen, online festivals, online interviews en colleges over tango. We doen allemaal ons best de tango te laten overleven. Ik had al vele repatriëringsvluchten naar NL kunnen nemen maar het voelt alsof ik de tango niet in de steek mag laten!" Blog: Buenos-Aires in quarantaine, Deel-1 |
| Tango is het tegenovergestelde van 'social
distancing' Het danspaar Angela Ruth Manonellas & Andreas Erbsen schrijft vanuit Buenos Aires: "Tango is een deel van onze cultuur. Muziek, dans, het ontmoeten van veel mensen in lessen en milongas. De innige omhelzing tijdens de dans, jong en oud samen, en veel bezoek vanuit de hele wereld. Tango is het tegenovergestelde van 'social distancing', isolatie, digital contact en alleenzijn. Sinds 12 maart zijn de dansscholen en milongas gesloten. Leraren zijn online lessen gaan geven. Zij die samenwonen met hun danspartner hebben tenminste nog dát geluk. We doen ons best, om de tangoscholen en milongas te redden, maar in Argentnië is er van de staat geen financiële hulp voor artiesten. We moeten maar zien hoe we overleven. We mochten na een lange lockdown onze studio El Tacuari Tango open stellen voor repetities van orkesten, die ze kunnen opnemen en streamen op internet. Deze dingen helpen voor het overleven van de tango infrastructuur. Angela Ruth & Andreas, eltacuaritango@gmail.com |
 |
Er valt zoveel te zeggen en te vinden over tango, dat het onmogelijk is, om het overal over eens te zijn. Dat zijn ze zelfs in de tangohoofdstad Buenos Aires niet eens! Maar waar mijn waardering naar uitgaat, zijn de organisatoren van de vele tangodansavonden, workshops met inspirerende en didactisch onderlegde leraren, milongas, concerten, meerdaagse Tangofestivals in diverse Nederlandse steden, en de hele serie prachtige Tangomagia-festivals in Amsterdam, destijds het grootste festival van Europa (initiator en art director kunstenares Marijke de Vries, en georganiseerd met een team vrijwilligers), waaraan helaas door oplopende kosten en subsidiegebrek een einde moest komen.
TangoMagia festivals in Amsterdam in beeld
Voor foto-albums van de voorbije jaren gebruik je zoekwoord "magia" en scroll je down op deze pagin van fotograaf Peter van Breugel: http://www.tangovista.nl/index2.htm
Een video van een optreden van het Argentijnse danspaar Gustavo Naveira & Giselle Anne, bij TangoMagia 2007 in de Beurs van Berlage: www.youtube.com/watch?v=EzMMpYfdwfI
Foto's gemaakt door Allard van der Hoek in het Arena Hotel: Tangomagia 2007 Arena
Foto's gemaakt door Allard van der Hoek in de Beurs van Berlage: Tangomagia 2007 - Berlage
Voor foto-albums van de voorbije jaren gebruik je zoekwoord "magia" en scroll je down op deze pagin van fotograaf Peter van Breugel: http://www.tangovista.nl/index2.htm
Een video van een optreden van het Argentijnse danspaar Gustavo Naveira & Giselle Anne, bij TangoMagia 2007 in de Beurs van Berlage: www.youtube.com/watch?v=EzMMpYfdwfI
Foto's gemaakt door Allard van der Hoek in het Arena Hotel: Tangomagia 2007 Arena
Foto's gemaakt door Allard van der Hoek in de Beurs van Berlage: Tangomagia 2007 - Berlage
Maar hoe zou dit alles te genieten zijn, zonder de danspartners, die geduld hebben in de workshops, als bij de ander het kwartje niet zo snel valt. En danspartners die je totaal niet kent, die na een eerste inschatting zonder aarzeling in een omhelzing gaan en er alles aan doen om samen iets moois te creëren.
Ze
danst sensualiteit
Ze komt voorbijgedanst in 'Niño Bien'. Ik kijk mijn ogen uit. "Zou ik haar dansen kunnen fotograferen?" vraag ik me af. Maar ik neem liever het risico niet, mijn tijd te verdoen met het uit de tas pakken en instellen van de camera. Ik kijk, bewonder, geniet. Ze danst met 'n jonge Miguel Angel Zotto-imitatie. Dit is serious tango business. Ze danst niet 'op de maat', ze danst vooral sensualiteit. Het plaatsen van een voet, het maken van één stap, bij haar blijkt dat te bestaan uit een aaneenschakeling van handelingen die van alles betekenen behalve het zich verplaatsen over de dansvloer. Net zo min als deze geschreven woorden tot doel hebben de ogen van de lezer te doen verplaatsen over het beeldscherm, heeft haar stap tot doel zich te verplaatsen door de ruimte. Haar stap is niets anders dan een heftige partij sensuele communicatie. Hoe ze het doet, het blijft mij een raadsel, maar bij deze vrouw is één stap een heel avontuur. Haar hele lijf danst, elk deel van haar lichaam vervolmaakt de uitdrukking van sensualiteit, van contact, van muzikale invulling, van eigenheid. Waar de leider niets afdwingt, maar slechts ruimte geeft, vult ze die op heel eigen wijze in. Vooral met een heerlijke traagheid, maar zonder sloom of zwaar te worden. Aan het eind van de avond vind ik, gemotiveerd door de gedachte 'Nu of misschien anders nooit!", de moed, haar ogen te vangen voor een uitnodiging. Ze knikt! We dansen!
Eén paar tangos met deze vrouw, dat is de hele reis naar Buenos Aires wel waard. In de 'cortina's' de korte pauze tussen de tangos, spreken we elkaar even. En wat blijkt dan, is zij nou 'een echte Argentijnse'? Nee, een Braziliaanse!
Rob Nuijten, 28 januari 2010, Buenos Aires.
Ze komt voorbijgedanst in 'Niño Bien'. Ik kijk mijn ogen uit. "Zou ik haar dansen kunnen fotograferen?" vraag ik me af. Maar ik neem liever het risico niet, mijn tijd te verdoen met het uit de tas pakken en instellen van de camera. Ik kijk, bewonder, geniet. Ze danst met 'n jonge Miguel Angel Zotto-imitatie. Dit is serious tango business. Ze danst niet 'op de maat', ze danst vooral sensualiteit. Het plaatsen van een voet, het maken van één stap, bij haar blijkt dat te bestaan uit een aaneenschakeling van handelingen die van alles betekenen behalve het zich verplaatsen over de dansvloer. Net zo min als deze geschreven woorden tot doel hebben de ogen van de lezer te doen verplaatsen over het beeldscherm, heeft haar stap tot doel zich te verplaatsen door de ruimte. Haar stap is niets anders dan een heftige partij sensuele communicatie. Hoe ze het doet, het blijft mij een raadsel, maar bij deze vrouw is één stap een heel avontuur. Haar hele lijf danst, elk deel van haar lichaam vervolmaakt de uitdrukking van sensualiteit, van contact, van muzikale invulling, van eigenheid. Waar de leider niets afdwingt, maar slechts ruimte geeft, vult ze die op heel eigen wijze in. Vooral met een heerlijke traagheid, maar zonder sloom of zwaar te worden. Aan het eind van de avond vind ik, gemotiveerd door de gedachte 'Nu of misschien anders nooit!", de moed, haar ogen te vangen voor een uitnodiging. Ze knikt! We dansen!
Eén paar tangos met deze vrouw, dat is de hele reis naar Buenos Aires wel waard. In de 'cortina's' de korte pauze tussen de tangos, spreken we elkaar even. En wat blijkt dan, is zij nou 'een echte Argentijnse'? Nee, een Braziliaanse!
Rob Nuijten, 28 januari 2010, Buenos Aires.
In dit artikel zal van alles ontbreken wat er volgens anderen in had moeten staan, zoals een uitwijding over de prachtige lyriek in de tango. Daarom verwijs ik tot slot naar de Argentijnse website TodoTango, die een online bibliotheek voor de tango is.
https://www.todotango.com/musica/obras/letras/a/7/Tango/
Kennis van het spaans is dan wel handig, maar misschien dat 'google translate' helpt, en anders google je maar verder.
Maak via het internet een reis over de wereld. Klik op 'Home', hierboven, en op een plekje op de wereldkaart, waarvan je denkt, wat zouden ze daar nou met tango kunnen hebben? Je zult versteld staan!
Je hebt hier een introductie van de Tango gelezen, van iemand die in Juli 1991 zijn eerste tangodanslessen nam, en sindsdien, dus al bijna dertig jaar, meerdere keren per week gaat dansen, en daarnaast van alles gedaan heeft met Tango, en de Tango met hém! Tango kan je doen vergeten welk werk je ook alweer beroepsmatig uitoefende en liefhebberijen je had, voordat je de tango tegenkwam!
Rob Nuijten. Vormgever/illustrator en tangodanser.
Maakte reizen door Argentinië, Chili, en Peru. Email: rob@torito.nl
Een ingekorte versie van dit artikel verschijnt in De Andere Krant, editie Zuid-Amerika, Augustus 2020.
'La Cumparsita', de bekendste tango, gezonden door Carlos Gardel. Youtube.
Veel info op wikipedia.
Een video met een Tango zoals men die veelal kent van theatershows en televisie: kampioenschap Tango 'Enscenario' (choreografie).
Een blik op de dansstijl in Milonga Cachirulo
Zeer veel fotos van Tango-evenementen in Nederland vind je als je even naar beneden scrollt op de website van Pieter van Breugel. www.tangovista.nl/index2.htm
Wat is er vorige jaren allemaal gebeurd op tangogebied in Nederland? Zeer veel!
Voor een impressie bekijk je het archief op Torito's Tango Agenda: Archiefpaginas 1 t/m 6
Een wat uitgebreidere introducie van de geschiedenis van de tango vind je op de site van de tangoschool van Arjan & Marianne, in Amsterdam.
www.tangoalma.nl/tango/geschiedenis/?lang=nl
Via internet, en de Argentijnse website van Todo Tango, ofwel "Alle(s) Tango" is de muziek van alle maestros te vinden. Het is een online blibliotheek met audiofragmenten, teksten, de zangers, een enorm aantal interviews, films met tango, de verspreiding van Tango over de wereld, en nog meer, en in vier talen. www.todotango.com/english/
Lees alles over de Tango codes bij 'siempre milonguero', in New Mexico.
The cabeceo ensures that no one dances out of obligation, and avoids rejection and hurt feelings. In traditional milongas of Buenos Aires, directly asking someone to dance is considered rude and is usually rejected.